“The time to relax is when you don’t have time for it”

(het is tijd om te ontspannen als je er geen tijd voor hebt)

– Sydney J. Harris –

Stress en (chronische) vermoeidheid zijn relatief jonge onderzoeksgebieden. De meningen over stress, psychische klachten en/of vermoeidheid lopen dan ook sterk uiteen. Sommigen benaderen het als een hersenziekte, anderen als een gevolg van onze overprikkelende maatschappij, anderen werken met ziektebeelden als burn-out, oververmoeidheid en overspannenheid. Hoe dan ook zijn de gevolgen van chronische stress op onze gezondheid groot. Stress wordt steeds vaker als invloedrijke factor gezien bij verschillende problemen in onze gezondheid, van psychische problemen tot fysieke problemen.

Stress is van oorsprong een mechanisme dat ons in staat stelt om in leven te blijven. Stress verhoogt het afgeven van stofjes in ons lijf die ons helpen om ons uit een gevaarlijke situatie te redden. Deze stofjes zorgen er bijvoorbeeld voor dat we spieren optimaal kunnen gebruiken, dat we alleen aandacht geven aan processen en prikkels die op dat moment van belang zijn en dat we wakker en geconcentreerd zijn.

Stress heeft schadelijke gevolgen op het moment dat ons lichaam te vaak, te lang of voortdurend in deze toestand verkeert. Als chronische stress te lang aanhoudt kan het zelfs onomkeerbare gevolgen hebben zowel mentaal als fysiek. Het te laat constateren van problematische stress is echter deel van het probleem. Juist de mensen die het risico lopen op de nadelige gevolgen van stress zullen dit vaak niet zien aankomen, terwijl de omgeving het vaak wel ziet aan hen. Daarnaast worden symptomen soms onderdrukt door ontkenning of middelenmisbruik.

Hoe merk je dat je het risico loopt dat stress nadelige gevolgen gaat opleveren?

• Je hebt niet zo veel lol meer in wat je doet.
• Je gaat met tegenzin naar je werk.
• Een situatie, vaak het werk, houdt je veel bezig. Je kunt er wel over blijven denken of praten.
• Je voelt je vaak moe.
• Een rustmoment of het weekend is niet genoeg om jezelf weer op te laden.
• Je hebt last van lichamelijke klachten waar geen fysieke ziekte aan ten grondslag ligt.
• Je hebt concetratie problemen en/of geheugenproblemen.
• Je verliest interesses.
• Je bent prikkelbaar en emotioneel labiel.
• Je hebt het idee dat je niet mag/kan stoppen met wat je doet, of geen vakantie kan opnemen.

Als er al sprake is van burn-out /surmenage kun je de volgende verschijnselen waarnemen:

• Aanhoudende lichamelijke en/of geestelijke vermoeidheid
• Pijn in de spieren
• Duizeligheid
• Hoofdpijn
• Slaapproblemen
• Niet kunnen ontspannen
• Maag-darmklachten

De gevolgen van stress zijn goed preventief te behandelen. Een kortdurende behandeling kan al voorkomen dat iemand gevolgen ondervindt van stress. Herstel van overspannenheid of burn-out duurt vaak veel langer, maar is  ook goed te behandelen.