Le coeur a ses raisons que la raison ne connaît pas.

(‘Het hart heeft zijn redenen die de rede niet kent’)

– Blaise Pascal –

Heb jij het idee dat je codependent bent of relatieverslaafd?

Cijfer jij jezelf vaak weg in contact met anderen? Kun jij je goed aanpassen aan je omgeving, zo goed dat je daardoor jezelf soms vergeet? Vind jij het moeilijk je grenzen aan te geven? Val je op ‘foute partners’? Ben jij obsessief gericht op een naaste, waardoor je werk, gezondheid en andere relaties daaronder lijden?

Herken jij je in de pakkende titel of de inhoud van het boek ‘Als hij maar gelukkig is’ van Robin Norwood?

Lees dan hieronder verder en/of maak een afspraak voor een kennismakingsgesprek: Contact en gegevens

Codependency

Codependency is een overkoepelende term voor verregaand aanpassingsgedrag aan een ander met zelfverwaarlozing of – vervreemding als gevolg. Dit gaat zo ver dat degene die lijdt onder codependency de problemen waar hij of zij voor staat ook niet bij zichzelf zoekt, maar toeschrijft aan een ander. Ontkenning bij codependency kan dan ook hardnekkig zijn en het erkennen zeer pijnlijk.

Codependent gedrag kan ontstaan in een situatie waarin chronisch zorg naar een ander uitgaat, zoals het geval is bij een partner die chronisch ziek is. Of kan ontstaan door in een destructieve relatie te verkeren, met een partner of andere naaste. Ook kan codependency ontstaan naar je kind, als je overmatig bezorgd bent of als je kind probleemgedrag laat zien.

Aan codependency ligt soms een structureel probleem ten grondslag; de liefdesverslaving, ook wel relatieverslaving genoemd. Daarover hieronder meer.

De kenmerken van codependency zoals Pia Mellody ze beschrijft:

1. Problemen met (het ontwikkelen van) een gezond gevoel van eigenwaarde (je minder waard voelen dan een ander, of juist beter voelen dan een ander). Je hebt problemen om op een gezonde manier van jezelf te houden.

2. Problemen met het stellen en behouden van functionele grenzen, met name in het contact met andere mensen. Je kunt daardoor jezelf niet goed beschermen. Een bekend voorbeeld is dat je geen ‘nee’ durft te zeggen omdat je denkt daarmee de ander af te wijzen. Of geen ‘nee’ kunt accepteren omdat dit voelt alsof je wordt afgewezen.

3. Problemen met het omgaan met leerprocessen, leren van ‘fouten’ en ontwikkeling en verandering. Je zult merken dat jouw behulpzaamheid vaak optreedt in een situatie waarin je daarmee hoopt te voorkomen ‘dat het fout gaat’. Hierdoor kan het zijn dat je de mensen uit je omgeving en jezelf ontneemt om te leren, aangezien leren met vallen en opstaan gepaard gaat. Daarnaast zul je moeite hebben met verandering en onverwachte situaties.

4. Problemen met het uiten van en vervullen van je eigen volwassen behoeften en wensen. Je kunt in contact met anderen niet goed voor jezelf zorgen, alsof je moet kiezen: óf aan jezelf denken, of met de ander bezig zijn. Een typisch voorbeeld hiervan is dat als je hulp nodig hebt van een ander, dat je dit niet direct vraagt (‘Kun je me helpen met….?’) maar op manipulatieve wijze probeert uit te lokken (‘Het valt me zo zwaar om dat in mijn eentje te doen, het zou echt fijn zijn als iemand me een handje helpt’).

5. Problemen met het ervaren en op gepaste wijze uiten van je eigen gevoelens en realiteit. Je gedrag wordt door anderen als onvolwassen beschouwd, of als ongepast in een bepaalde situatie. Je kunt bijvoorbeeld ook merken dat als je interesse of enthousiasme toont naar een ander, diegene daarvoor terugdeinst of afstand van je neemt. Je pogingen tot steun bieden aan anderen kan worden afgewezen, tot jouw onbegrip. Verder kan je ook je eigen gevoel, overtuigingen en normen en waarden ontkennen of als minderwaardig beschouwen. Daarbij komt dat je de gevoelens of gedachten die desondanks een weg naar buiten vinden direct projecteert op je omgeving waardoor deze vaak ook zullen worden afgewezen.

Liefdesverslaving / Relatieverslaving

Bij een liefdesverslaving is dikwijls sprake van trauma(‘s) in de jeugd of opgroeien in een (emotioneel) disfunctioneel gezin. In zijn/haar volwassen leven valt de liefdesverslaafde op partners die emotioneel niet beschikbaar zijn, bijvoorbeeld omdat ze lijden aan een (psychische) ziekte of vanwege hun karakterstructuur (trekken van narcisme, anti-sociale persoonlijkheid, psychopathie). Op die manier ontstaat een co-verslaafde relatie. In een dergelijk geval zie je vaak dat er sprake is van twee rolverdelingen: de relatieverslaafde en de vermijdingsverslaafde. De relatieverslaafde lijkt gedreven door verlatingsangst. De vermijdingsverslaafde lijkt gedreven door hechtingsangst. Deze rollen worden soms zelfs binnen eenzelfde relatie afgewisseld door de partners. Als de liefdesverslaafde herstelt zal die merken dat de verlatingsangst een onbewuste angst voor intimiteit blijkt en dat de hechtingsangst een onbewuste angst voor afwijzing blijkt. De kenmerken van een liefdesverslaafde, zoals Pia Mellody ze omschrijft:

1. Een overdreven hoeveelheid tijd, aandacht en waardering besteden aan een ander, vaak op een obsessieve manier.

2. Onrealistische verwachtingen in de relatie, zoals onvoorwaardelijke positieve aandacht, of constante beschikbaarheid van je naaste.

3. De zorg voor jezelf en je eigenwaarde verwaarlozen wanneer je een relatie hebt. Zo valt bijvoorbeeld op dat als de liefdesverslaafde een relatie krijgt of een oude relatie weer hersteld wordt, deze ineens substantieel minder tot geen aandacht meer besteed aan zijn/haar andere sociale relaties. Daarnaast verwacht de liefdesverslaafde vaak in de nieuwe relatie dat de partner de zorg voor de relatieverslaafde op zich neemt.

De kenmerken van een liefdesverslaving hebben veel weg van verliefdheid. Als er sprake is van verliefdheid zullen deze kenmerken bij aanhouden van de relatie echter plaats maken voor vertrouwen, intimiteit en stabiliteit. Bij een liefdesverslaving blijven deze kenmerken echter een rol spelen in de relatie en spelen ze een steeds grotere rol; de liefdesverslaafde is obsessief gericht op zijn/haar partner en de relatie wordt gekenmerkt door een intensiteit van positieve en negatieve gevoelens over en weer. De relatie levert steeds meer pijn en schade op en toch blijft deze aan. In plaats van afstand nemen van de relatie zal de liefdesverslaafde steeds meer liefde geven in de hoop dat de partner gelukkig wordt zodat ook hij/zij zich weer beter voelt en zijn/haar sprookje werkelijkheid zal worden. De liefdesverslaafde voelt de sterke behoefte om de partner te overspoelen met zorg en liefde en hem/haar te veranderen(‘redden’) vanuit de overtuiging dat de partner (uit dankbaarheid) echte liefde en waardering terug zal geven. In werkelijkheid ontstaat hier een destructief patroon van afhankelijkheid.